Համաձայն հայ պատմիչների վկայությունների՝ Ամարասի վանքի եկեղեցին հիմնադրել է Գրիգոր Լուսավորիչը 4-րդ դարի սկզբին։ Եկեղեցու արևելյան կողմում է թաղված Աղվանքում քրիստոնեություն տարածելուն ուղղված իր առաքելության ընթացքում 338-ին նահատակված Գրիգորիսը։ 5-րդ դարի սկզբին Մեսրոպ Մաշտոցն Ամարասի վանքում բացում է Արցախի առաջին դպրոցը։ Ըստ Մովսես Կաղանկատվացու՝ 489 թվականին Աղվանքի Վաչագան Գ Բարեպաշտ թագավորը Ամարասում վերագտնում է Գրիգորիսի գերեզմանի տեղը և վրան մատուռ կառուցում՝ միաժամանակ ավարտին հասցնելով նաև եկեղեցու կառուցման աշխատանքները։ V դարից Ամարասի վանքը դառնում է երկրամասի խոշոր կրոնական կենտրոն և եպիսկոպոսանիստ։ 821 թվականին վանքն ասպատակում են արաբները։

Նայեք ներքևի լուսանկարին․ դա Լևոն Ալեքսանդրի Մանթաշյանցի գերեզմանն է։ Ստորև կասեմ ով էր նա, և ինչ ասելու եմ՝ մեկ առ մեկ ունի ապացույց։

Ըստ հորինվածքի՝ Շահ Աբասի դիմանկարը տաճարի պատին որոշվել է քանդակել շատ արագ, իսկ պատկերը քանդակվել է ընդամենը մեկ գիշերվա ընթացքում:

Մ. թ. 885-ի այս օրը՝ օգոստոսի 26-ին, Բագարանում, Գևորգ Ա Գառնեցի կաթողիկոսի ձեռամբ, իշխանաց-իշխան Աշոտ Բագրատունին օծվեց Հայոց թագավոր (որպես Աշոտ Ա Մեծ), սա Աշոտ Ա Բագրատունու, որպես հայոց թագավոր միջազգային ճանաչումն էր, բայց նա հայոց իշխանների և հոգևոր դասի կողմից հայոց թագավոր էր հռչակվել դեռևս 869-ին, իսկ 870-ականներից Հայաստանը փաստացի անկախ էր։

Այս լուսանկարի բնօրինակն աճուրդով ձեռք բերեցի անցյալ շաբաթ: Պատմությունը շատ զգայուն ու հուզիչ է:

Վայոց ձորի Ելփին գյուղն այս օրերին նշում է հիմնադրման 196-ամյակը։ Լավ մարդիկ են ելփինցիները, հյուրասեր, շատերը՝ հայրենասեր։ Սիրում եմ Ելփին գյուղը, հաճախ եմ լինում այնտեղ...

«Ադրբեջան» կոչվող հանրապետության և «նրա տարածքի» մասին է գրել Ադրբեջանական պատմաբան, Ադրբեջանական ՍՍՀ ԳԱԱ ակադեմիկոս, պատմական գիտությունների դոկտոր Պյուստա (Պյուստախանում) Ազիզաղա կըզը Ազիզբեկովան իր «Մեշադի Ազիզբեկովի պետական գործունեությունը» գրքում.

Եթե ժամանակին Հայոց պատմության դասագրքերում գրված լիներ Արցախի 1918-1920թթ. պատմությունը` Արցախի դեֆակտո առաջին Հանրապետության մասին ու փաստերն առ այն, թե ինչպես էին անգլիացիները, թուրքերի հետ համատեղ, կոտորում հայերին, որպեսզի Ղարաբաղը հանձնեն Ադրբեջանին (ինչին հասան Արցախահայության 7-րդ համագումարի միջոցով), այսօր այլ հասարակություն ու հանգամանքներ կլինեին...

8-րդ դասարանի պատմության դասագրքի գլուխներից մեկը վերնագրված է՝ «Արևելյան Հայաստանի բռնակցումը Ռուսաստանին», իսկ Թուրքմենչայի պայմանագիրը որակվում է որպես Արևելյան Հայաստանի «բռնակցում»...

ՈՒղիղ 32 տարի առաջ այս օրը հանձնվեց (փոխանակվեց) ՀՀ անբաժանելի մաս կազմող Արծվաշենը: